ترکیب بدنی Human Body Composition
ترکیب بدنی (بادی کامپوزیشن) یکی از فاکتورهای آمادگی جسمانی است که با شناخت آن می توان به وزن مطلوب “BMI” مناسب دست پیدا کرد. از ترکیب بدنی برای توصیف درصد چربی بدن، میزان تراکم استخوان و درصد عضلات بدن استفاده می شود. 99% بدن انسان از شش عنصر تشکیل شده است؛ اکسیژن، هیدروژن، نیتروژن، کربن، کلسیم و فسفر. کمتر از 1% از 11 عنصر دیگر تشکیل یافته است. با آگاهی درست و کامل از ترکیب بدنی، افراد می توانند تناسب اندام، اهداف ورزشی موردنظرخود، وزن ایده آل، برنامه تمرینی و رژیم غذایی موردنظر خود را تهیه و تنظیم کنند.
پزشکان و متخصصان برای اندازه گیری و سنجش میزان ترکیبات بدن از عوامل مختلفی نظیر: بررسی میزان چروک پوست، آنالیز امپدانس بیوالکتریک BIA، توزین هیدرواستاتیک، اندازه دور شکم ( منظور میزان انباشتگی چربی در این ناحیه از بدن است) استفاده می کنند.
اغلب روشهای علمی ارزیابی ترکیب بدنی بین 3-4 درصد ضریب خطا دارند. بعنوان مثال اگر میزان چربی بدن 20% اندازه شده باشد؛ بایستی به اندازه 17-23 درصد وزن را کاهش داد.
اطلاع داشتن از ترکیب بدنی در انتخاب نوع ورزش و انجام حرکات ورزشی لازم و ضروری است. زیرا با شناخت کامل از ترکیب بدنی، برنامه ورزشی و غذایی متناسب با بدن هر فرد تهیه و نوشته می شود.
ترکیب بدن شامل: آب، پروتئین، موادمعدنی و میزان چربی است. بطورکلی می توان بدن انسان را به دو بخش چربی و بدون چربی تقسیم نمود. چربی متغییر ترین جزء تشکیل دهنده بدن است. مقدار کل چربی شامل چربی ضروری و چربی ذخیره است.
چربی ضروری به چربی موجود در مغز استخوان، قلب، ریه ها، کبد، طحال، کلیه ها، روده ها، عضلات و سیستم عصبی گفته می شود. چربی ضروری برای عملکرد طبیعی بدن لازم و حیاتی است و از آنجاییکه زنان برای فرزندآوری نیاز به انرژی ذخیره شده بیشتری دارند. بنابراین چربی ضروری در بدن زنان بیشتر از مردان است. چربی ذخیره به چربی گفته می شود که در بافت ها تجمع پیدا می کنند.
بخش بدون چربی بدن شامل عضلات، استخوان ها، رباط ها، تاندون ها و اندام داخلی است که درصد بسیار کمی از چربی ضروری را شامل می شود. ولی با این وجود برای اندازه گیری توده بدون چربی باید منابع چربی ضروری تخمین زده شود و از وزن کل بدن کم شود تا وزن توده بدون چربی بدست آید.

انواع ترکیب بدنی Somatotype
برای دانستن میزان پتانسیل لازم برای کاهش یا تناسب وزن، نیاز به داشتن یک برنامه ورزشی موثر و دقیق است. که این موضوع خود نیاز به شناخت و آگاهی دقیق از ترکیب بدنی یا سوماتوتایپ است.
انواع ترکیب بدنی:
– اکتومورف
– مزومورف
– اندومورف
ترکیب بدنی اکتومورف
اکتومورف ها بدنی باریک و کشیده دارند. چارچوب بدنشان لاغر است و غالبا عضلانی نیستند.ترکیب بدنی اکتومورف به دلیل متابولیسم سریع، مقاومت بیشتری در برابر افزایش وزن دارد. چربی و عضله قابل مشاهده کمی دارند. این افراد قادر به سوزاندن سریع چربی بدن هستند و دچار اضافه وزن نمی شوند. یک تصورغلط تجویز انجام حرکات ورزش پیلاتس و یوگا برای این افراد است زیرا آنها باید با انجام حرکات ورزشی قدرتی عضله سازی کنند.
ترکیب بدنی مزومورف
مزومورف ها تنه بلند و اندام کوتاه دارند. جایگاه افراد با ترکیب بدنی مزومورف؛ بین اکتومورف و اندومورف است. مزومورف ها به راحتی می توانند وزنشان را کاهش یا افزایش دهند. به سرعت عضله سازی می کنند. زنان مزومورف میتوانند ورزشکاران خوبی شوند. افراد مزومورف، فیبرهای سریع انقباض یسشتری نسبت به دیگران دارند لذا در ورزشهای قدرتی که نیاز به قدرت و سرعت و استقامت بیشتری است همانند وزنه برداری و بدنسازی، موفق تر عمل می کنند.
ترکیب بدنی اندومورف
اندومورف ها اندام درشتی دارند. عضلات و چربی بیشتری در نیمتنه پایینی بدن خود دارند. این افراد متابولیسم بدنی کندی دارند بطوریکه میزان چربی سوزی آنها بسیار کند پیش می رود. این افراد معمولا نرم تر و گردتر از دو تیپ قبلی هستند. در کنترل چربی با سختی بیشتری روبرو می شوند و با انجام حرکات هوازی خیلی زیاد در دراز مدت همانند ایروبیک می توانند به وزن ایده آل خود برسند.